Mükelleflerin sadece yüzde 2 ile 2.5’ini denetleyebilen Maliye, geçen yıl sahada yaptığı kısıtlı incelemelerle dahi 30 bin 378 kişinin mükellef olmadan kayıtsız, devletten habersiz adeta hayalet işyeri açıp işlettiğini tespit etti. En fazla yüzde 2.5’lik incelemelerle bile böylesine devasa hayalet işyerinin yakalanmış olması, ülke genelindeki kayıt dışılığın ürkütücü boyutlara ulaştığını ortaya koydu. Maliye ayrıca mükellefin defter ve kayıt işlemlerini düzgün yapmayarak kazancını gizleyen 564 bin mükellef ile başkalarına ait POS cihazı ya da hesaplarını kullanarak devletin vergi kaybına yol açan 734 bin mükellefi yakaladı.
TBMM’ye sunulan vergi paketine ilişkin hazırlanan etki analizi kayıt dışılığın boyutlarını bütün açıklığıyla ortaya koydu. Yasa teklifiyle, vergi dairesinin bilgisi dışında ve mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyette bulunarak vergi ziyaına sebebiyet verenlere kesilecek cezalar yüzde 50 artırımlı uygulanacak. 2023’te yapılan denetimlerle 30 bin 278 kişinin mükellef olmadan, yani kendisini devletten gizleyip hiç vergi ödemeden çalıştığını tespit eden Maliye, cezaların artırılmasıyla kayıt dışılığın azalacağı öngörüsünde bulundu. Ancak cezadan korkup kaç işyerinin kayda gireceğine ilişkin bir tahmin verilmedi.
854 BİN İŞLETMEYE CEZA
Ayrıca defter tutmayan, beyannamelerini zamanında vermeyen, işe başladığını geç bildiren 854 bin kişiye 2023 ve 2024 yıllarında toplam 517 milyon lira; fiş, fatura kesmeyen 183 bin kişiye de 2 milyar 850 milyon lira ceza kesildi. Yeni düzenlemeyle cezaların caydırıcı hale getirilerek usulsüzlüklerin önüne geçileceği düşünülüyor.
Fiş vermeyenlere 10 milyon TL ceza
Vergi paketinin yasalara eklenmesi halinde fiş vermeyen işletmeler çok ağır cezalarla karşılaşacak. Buna göre fiş vermeyen, çeşitli yerlere girişlerde ya da yolcu taşımada bilet kesmeyenlere ilk yakalandıklarında 3 bin 400 lira yerine 10 bin lira ceza verilecek. İkinci yakalanmayla birlikte cezalar katlanacak. 5’inci kez yakalanan 50 bin, 6. ve daha sonraki tespitlerde ceza 100 bin liraya çıkacak. Toplamda ise bir işletmeye bir yılda 10 milyon liraya kadar fiş cezası kesilebilecek. Fiş almayan müşteriler de 5 bin liralık cezalarla karşılaşacak.
Komisyonda Şimşek tartışması
Vergi paketini hazırlayan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmelere katılmadı, komisyonda tartışma çıktı. Muhalefet milletvekilleri, vergi paketini bizzat Şimşek’in hazırladığını ve kendisinin savunabileceğini belirterek Komisyon Başkanı Mehmet Muş’tan kendisini çağırmasını istedi. CHP Milletvekili Aşkın Türeli, “Neden bakan bu kadar önemsediği, her yerde anlattığı teklifi burada anlatmıyor, sorularımızı yanıtlamıyor” diye tepki gösterdi. AKP’li vekiller Şimşek’in yerine Bakan Yardımcısı İlhan Hatipoğlu’nun soruları yanıtlayacağını, ayrıca AKP Milletvekili Nilgün Ök’ün de bilgi verebileceğini anlattı. Ancak muhalefet vekilleri Şimşek’in gelmesi için ısrarcı olunca Başkan Muş görüşmelere 10 dakika ara verdi. Aranın ardından Mehmet Muş, “İç tüzük gereği Bakan’ı zorla buraya getiremem. Anayasa değişirse o zaman olur” dedi.
