İran devlet televizyonuna göre, Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami, Çeharmahal Bahtiyari eyaletine ziyareti sırasında, nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya’nın anlaşmayı ihlal etmekle suçladıkları İran aleyhinde UAEA Yönetim Kurulundan karar çıkartma girişimini değerlendirdi.
İran’ın, nükleer anlaşmadaki taahhütlerini durdurma kararını, başta ABD olmak üzere tarafların anlaşmaya riayet etmemesi nedeniyle anlaşmanın 36’ncı maddesi uyarınca aldıklarını ifade eden İslami, “Stratejik eylem yasasına göre, yaptırımları ortadan kaldırmaya kararlıyız. Karşı taraf yükümlülüklerini yerine getirmezse mevcut durum ortaya çıkar” diye konuştu.
Anlaşmanın taraflarının yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde İran’ın da yükümlülüklerine geri döneceğini belirten İslami, UAEA’nın Güvenlik Denetimi ile Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) kapsamında İran’daki denetimlerini sürdürdüğünü ifade etti.
Buna karşılık İslami, “İran aleyhinde karar çıkarılır veya siyasi baskı uygulanırsa biz de karşı eylemlerde bulunacağız ve bunu kendilerine ilettik” dedi.
NE OLMUŞTU?
İran ile ABD, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve İngiltere arasında 2015’te uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı bir anlaşma imzalanmıştı.
Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve gelmesinin ardından Washington, 8 Mayıs 2018’de nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilerek, İran’a yeniden yaptırım uygulamaya başlamıştı.
İran da bir yıl sonra anlaşmadaki çıkarları sağlanıncaya dek taahhütlerini azaltma kararı almıştı.
Tahran, 5 Ocak 2020’de anlaşmadaki taahhütlerini tamamen durdurmuş ve yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme işlemi dahil bir dizi adım atmıştı.
ANLAŞMA İRAN’I KISITLIYOR
Nükleer anlaşma, İran’ın yüksek düzeyde uranyum geliştirmesine izin vermiyor.
İran, anlaşma metninde, “Yaptırımların geri getirilmesi halinde ya da taraflardan birinin anlaşmadaki sorumluluklarını yerine getirmediği durumda İran’ın nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini tamamen ya da kısmen durdurabileceğini” öngören 26 ve 36’ncı maddeyi esas aldığını ve attığı adımların anlaşmayı ihlal etmediğini savunuyor.
E3 olarak adlandırılan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya, “İran’a bildirilmemiş bölgelerdeki uranyum izlerini açıklaması ve uluslararası müfettişleri engellemesi” gibi konuları kapsayan bir karar taslağını dün UAEA Yönetim Kuruluna sunmuştu.
